Terminem „wyprysk” określamy charakterystyczne objawy skórne powstające w przebiegu wielu chorób o różnej etiologii, z wykluczeniem etiologii zakaźnej. Typowo wyprysk przebiega z następującymi po sobie lub współistniejącymi rumieniem, obrzękiem, pęcherzami, wysiękiem, grudkami, złuszczeniem i hiperkeratozą. Zmianom tym zwykle towarzyszy uczucie świądu i pieczenia skóry.
Wyprysk kontaktowy (kontaktowe zapalenie skóry)
Wyprysk kontaktowy, tak jak sugeruje jego nazwa, powstaje w wyniku bezpośredniego kontaktu skóry z czynnikiem wywołującym. Czynniki te mogą indukować zapalenie skóry na drodze alergicznej (alergiczne kontaktowe zapalenie skóry, proteinowe kontaktowe zapalenie skóry) lub w wyniku nieswoistego podrażnienia (kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia).
Podział kontaktowego zapalenia skóry
- kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia (ICD – irritant contact dermatitis)
- „toksyczny” wyprysk kontaktowy –> ostry przebieg
- wyprysk kontaktowy „ze zużycia” –> przewlekły przebieg
- fototoksyczny wyprysk kontaktowy
- popromienne zapalenie skóry
- alergiczne kontaktowe zapalenie skóry (ACD – allergic contact dermatitis)
- systemowe alergiczne zapalenie skóry (SAD – systemic allergic dermatitis)
- fotoalergiczny wyprysk kontaktowy
- proteinowe kontaktowe zapalenie skóry (PCD – protein contact dermatitis)
Kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia (ICD)
Wyprysk kontaktowy z podrażnienia (ICD) powstaje w wyniku działania na skórę nieswoistych czynników drażniących. Te czynniki uszkadzają barierę skórną, prowadząc do uwolnienia prozapalnych cytokin z uszkodzonych keranocytów i rozwoju reakcji zapalnej.
ICD może mieć przebieg ostry i przewlekły. Ostry ICD rozwija się szybko, w ciągu kilku minut do kilku godzin po kontakcie z silnie drażniącymi, „toksycznymi” substancjami. Przewlekły ICD, zwany również „wypryskiem ze zużycia”, pojawia się stopniowo, często po wielokrotnym kontakcie z łagodniejszymi drażniącymi substancjami lub w wyniku powtarzających się mikrourazów mechanicznych. Osoby szczególnie narażone to te, które często mają kontakt ze środowiskiem wilgotnym (np. gospodynie domowe, pielęgniarki, sprzątacze, kucharze).
Nieswoiste czynniki drażniące:
- mydła i detergenty
- rozpuszczalniki
- kwasy, zasady
- środki ochrony roślin
- nawozy sztuczne
- żywice, kleje
Diagnoza wyprysku kontaktowego z podrażnienia opiera się na wykluczeniu innych chorób o podobnych objawach, ponieważ nie ma specyficznych testów potwierdzających tę chorobę. W leczeniu najważniejsze jest unikanie drażniących czynników oraz stosowanie intensywnie nawilżających preparatów do skóry. W ostrych przypadkach pomocne mogą być leki sterydowe.
Bibliografia
- Brasch J, Becker D, Aberer W, et al. Guideline contact dermatitis: S1-Guidelines of the German Contact Allergy Group (DKG) of the German Dermatology Society (DDG), the Information Network of Dermatological Clinics (IVDK), the German Society for Allergology and Clinical Immunology (DGAKI), the Working Group for Occupational and Environmental Dermatology (ABD) of the DDG, the Medical Association of German Allergologists (AeDA), the Professional Association of German Dermatologists (BVDD) and the DDG. Allergo J Int. 2014;23(4):126-138. doi:10.1007/s40629-014-0013-5
- Śpiewak R. Contact eczema. Advances in Dermatology and Allergology/Postępy Dermatologii i Alergologii. 2009;26(5):375-377.
- Śpiewak R, Kordus K. Podział i definicje chorób z kręgu wyprysku. Int Rev Allergol Clin Immunol Family Med 2012; 18 (4): 210-222.